We współczesnym świecie rozdrażnienie, niepokój i zdenerwowanie występują wyjątkowo często. Stres w pracy czy też w szkole stał się czymś powszechnym. Jednocześnie czasu na odpoczynek, relaks a nawet sen, jest coraz mniej. Istnieją jednak sposoby, które ludzkości znane są od dawna. Jednym z nich jest wykorzystanie zasobów natury w postaci ziół. Prym wiedzie tu melisa, która zasłynęła ze swoich właściwości w sposób szczególny.
Melisa – co to za roślina?
O niektórych właściwościach melisy słyszał niemal każdy. Nie każdy jednak posiada wiedzę na temat samej rośliny jaką jest melisa lekarska. Obecnie melisa uprawiana jest na całym świecie. Naturalnie jednak występuje w północnej części Afryki, Azji oraz w południowej części Europy.
Melisa to bylina, której wysokość dochodzi do 60 cm, Jej liście mają stosunkowo dużą powierzchnię i jajowaty kształt. Roślina kwietnie późną wiosną oraz latem, a jej kwiaty mają barwę białą lub jasnożółtą i rozwijają się w miejscach gdzie z łodygi wyrastają liście. Potoczne nazwy tej rośliny to rojnik, pszczelnik czy matecznik. Można także spotkać się z nazwą cytrynowe ziele.
Gdzie melisa znalazła zastosowanie?
Melisa to roślina szeroko wykorzystywana w wieli dziedzinach. Najbardziej znane jest jej wykorzystanie w medycynie. Do tego jednak się nie ogranicza. Melisa wykorzystywana jest także przy hodowlach pszczół.
Melisa w medycynie
Melisa lekarska, jak nazwa wskazuje, znalazła szerokie zastosowanie w sztuce medycznej. Jej szerokie działanie wynika z wytwarzania przez komórki jej liści specjalnej substancji. Jest nią kwas rozmarynowy. Poza liśćmi melisy występuje on także w takich roślinach jak rozmaryn, szałwia, bazylia czy mięta.
Kwas rozmarynowy został dokładnie przebadany pod względem jego funkcji biologicznych. Okazuje się, że wykazuje on właściwości przeciwutleniające (podobnie jak witamina C oraz witamina E). W organizmie człowieka nieustannie powstają szkodliwe związki powstałe w wyniku przemian i reakcji tlenu. Są to tzw. wolne rodniki tlenowe. Są one korzystne, jeśli wydzielają je komórki układu odpornościowego w celu zabicia szkodliwych bakterii. W pozostałych jednak przypadkach rodniki te mogą niszczyć struktury organizmu. Przed takim ich działaniem chronią właśnie przeciwutleniacze. Dodatkowo chroni on przed szkodliwym promieniowaniem UV. Zarówno wolne rodniki tlenowe jak i promieniowanie UV mogą prowadzić do uszkodzenia DNA i powstaniu mutacji. Te z kolei mogą prowadzić do powstania nowotworu. To właśnie dlatego mówi się, że kwas rozmarynowy (a więc także melisa) ma działanie przeciwnowotworowe.
Substancje melisy lekarskiej działają uspokajająco na ludzki układ nerwowy. Jest to tak zwane działanie sedatywne. Zmniejsza się wtedy ogólne napięcie i niepokój. Prawdopodobnie kwas rozmarynowy działa także przeciwalergicznie, choć nie wiadomo jeszcze w jakim mechanizmie. Pewnym jest jednak, że pobudza on syntezę niektórych hormonów takich jak prostaglandyny i leukotrieny.
Melisa jako w medycynie wykorzystywana była już w starożytnej Grecji. Zaś prekursor medycyny nowoczesnej – Paracelsus, określał melisę jako „eliksir życia”.
Wszystkie wymienione właściwości kwasu rozmarynowego zawartego w liściach melisy sprawiają, że roślina ta znalazła zastosowanie w leczeniu:
- nerwicy
- depresji
- bezsenności
- wzdęć
- bólów głowy
- obrzęków
- łupieżu
- rozstrojach żołądka
Melisa w pszczelarstwie
Pospolita nazwa melisy lekarskiej to pszczelnik. Nie jest to nazwa przypadkowa. Już samo słowo „melisa” wywodzi się z greki i jest połączeniem słów pszczoła i miód. Melisa to roślina uwielbiana przez pszczoły. Jednocześnie jest ona bardzo miododajna. Niegdyś stosowano praktykę nacierania nowego ula świeżymi ziołami melisy, co miało zapewnić, że nowy rój pszczół szybko się w nim osiedli.
Melisa w kuchni
Melisa lekarska wykazuje się nie tylko bogatymi właściwościami medycznymi, ale także przyjemnymi walorami smakowymi. To sprawia, że melisa wykorzystywana jest powszechnie w kuchni jako składnik sałatek, a także do produkcji niektórych napojów alkoholowych. Najpowszechniej spożywa się ją jednak w postaci naparów.